Het Rotterdam van: Catherine Kuil
docent CKV bij Roncalli Mavo
In deze vaste rubriek neemt een collega je mee naar een dierbare of bijzondere plek in Rotterdam. En geeft vervolgens het stokje door.
Deze keer ontmoeten we CKV-docent Catherine Kuil van de Roncalli Mavo: in het Verhalenhuis Belvédère op Katendrecht. Een sfeervolle plek met een bewogen verleden, waar historie, kunst én - als het aan Catherine ligt - in de nabije toekomst ook onze leerlingen samenkomen.
Catherine Kuil hoefde niet lang na te denken over het antwoord op de vraag welke locatie voor haar een bijzondere betekenis heeft. Het Verhalenhuis Belvédère op Katendrecht ademt één en al historie. “Deze plek vervult vele functies” vertelt ze, “het is een ontmoetingsplek waar je kunt werken, lunchen, dineren of jezelf gewoon kunt onderdompelen in de kunst die er te vinden is. Ik zou hier best wat vaker willen komen want het is heel gezellig” geeft ze aan terwijl ze rondkijkt in de stijlvolle ‘salon’. “Het is ook heel laagdrempelig: je kunt hier zelf je thee of koffie tappen uit de thermoskan. Tegelijkertijd kun je je ‘laven’ aan de levensverhalen over de mensen die hier in het verleden hebben vertoefd: als bewoner, toevallige passant, feestvierder, muzikant of zelfs als onderduiker.”
Heden en verleden verbonden
Wie de website en de programmering van het Verhalenhuis bekijkt ziet al snel dat er ook ‘in het nu’ genoeg te beleven is. Intussen doet al jaren één van de gastenverblijven van het Verhalenhuis dienst als tijdelijke veilige haven voor uit hun thuisland gevluchte schrijvers. Daarnaast is er het ‘artist-in-residence’ programma met wisselende internationale kunstenaars die er hun tijdelijke woon- en werkplek hebben. Al met al een mooie symbiose tussen de ontspannen ambiance en de dynamiek en de diversiteit aan bewoners en bezoekers. En dat is precies wat haar er zo aanspreekt, zo geeft Catherine aan.
Het Verhalenhuis Belvédère (foto: Hester Blankestijn)
Catherine voltooide haar opleiding aan de Amsterdamse Kunstacademie voor Beeldende Vorming, richting audiovisueel. Zo’n zestien jaar geleden verhuisde zij vanwege de liefde naar Rotterdam. “Ik weet nog dat ik Rotterdam een heel inspirerende plek vond, en dat vind ik nog steeds” legt ze uit. “Het rauwe van Rotterdam deed me meteen denken aan Berlijn. Ook hier krijgen veel kunstvormen de ruimte. De mensen zijn hier ook nuchter en ongekunsteld. Amsterdam is als stad om in te wonen veel hectischer; er is geen ontkomen aan de drukte.” Ze werpt een blik naar buiten, richting de Maas. “Kijk, hier in Rotterdam kun je de dynamiek opzoeken, maar als je zin hebt in een meer ontspannen plek met een goeie vibe zoals hier dan hoef je in Rotterdam nooit ver te zoeken” licht ze toe.
Wereldburgerschap
Catherine werkt nu vijftien jaar voor Roncalli Mavo. Vanuit haar huis in Oud IJsselmonde is dat qua reistijd goed te doen. Begin november was ze met een groep derdejaars leerlingen in Italië, in het kader van een studiereis voor het vak International Class. Roncalli Mavo is lid van het Global Citizenship Network; de International Class is één van de uitwerkingen daarvan. Het doel is het opleiden van leerlingen tot wereldburgers die goed zijn voorbereid op de internationale en interculturele maatschappij. Zo werkt Roncalli Mavo school samen met vo-scholen uit andere landen opdat leerlingen elkaars cultuur van dichtbij leren kennen. “We leven in een wereld waar mensen door internet en globalisering steeds meer met elkaar verbonden zijn. Hierdoor komen we meer in aanraking met andere culturen, gewoonten en gebruiken. (…) Binnen de International Class ontwikkelen leerlingen competenties en vaardigheden die ze nu en later als wereldburger goed van pas zullen komen” is te lezen op de Roncalli-website. Samen met collega’s Roberto Willems en Ivo Jansen werkte Catherine Kuil het internationaliseringsprofiel verder uit. De opbrengst is een gevarieerde reeks projecten en werkvormen. Op de Roncalli-website is daar een aantal aansprekende voorbeelden en leuke foto’s van te vinden. Klik op de foto om de site te openen.
International class: samenwerking tussen leerlingen
“In 2023 bestaat dit profiel als ik het goed heb zelfs al tien jaar” bedenkt Catherine. “Tijd dus voor een extra feestelijke International Fair aan het einde van dit schooljaar.” zegt ze trots. Tijdens dat jaarlijkse evenement staan diverse landen en hun culturen centraal. Ouders zijn er van harte welkom om een kijkje te nemen. Dit jaar presenteerden leerlingen uit de eerste en tweede klas in een marktkraampje een land: ze gaven er informatie over en verkochten vanuit het kraampje eten en spulletjes. Hier en daar waren er activiteiten te doen. De opbrengst van de International Fair ging naar het goede doel: stichting Edukans.
“Roncalli Mavo heeft een uitwisselingstraject met verschillende partnerscholen, onder andere in Frankrijk en in Italië” vervolgt ze. “We besteden ook aandacht aan cultuurverschillen binnen Nederland. Bedenk eens hoe verschillend Rotterdamse leerlingen zijn van leerlingen uit bijvoorbeeld Apeldoorn of Zwolle. De één is niet beter dan de ander: wel anders. We willen bereiken dat leerlingen zich voor elkaar en voor anderen openstellen. Het is heel leuk om te zien hoe het steeds weer lukt om op creatieve en inspirerende manieren de verbinding te zoeken.”
Eerder dit jaar ontving Roncalli Mavo een certificering van het Nuffic op het gebied van wereldburgerschap. Klik op de foto voor meer informatie.
‘Kapie maken’
Op deze vrijdagochtend stroomt intussen de benedenruimte vol met mensen. Ze gaan “Kapie Maken”: twee keer per week wandelt een groep geïnteresseerden onder begeleiding van twee enthousiaste stadsgidsen de ‘landverhuizerstour’ over Katendrecht, langs historische plekken. Het Verhalenhuis is het startpunt voor deze populaire wandeltocht. Voorafgaand aan de wandeling geven de gidsen een uitgebreide introductie over het Verhalenhuis en over de bewogen historie van de wijk Katendrecht. Dan vertrekt de groep langs de plekken-met-een-verhaal (klik hier voor meer informatie over deze ’ landverhuizerstour’).
Bewogen verleden
Catherine vertelt over haar passie voor water: “Water speelt altijd en op verschillende manieren een rol in mijn leven. Mijn vriend werkt in de haven, we houden erg van zeilen en de voornamen van onze kinderen, Marelin en Zeeger, verwijzen er zelfs naar.”
Een mooiere parallel met het bewogen verleden van dit stukje Rotterdam bestaat niet. ‘In den beginne’ was Katendrecht de plek van de steeds verder uitdijende haven, met prachtige vrijstaande villa’s van de havenbaronnen. De Katendrechtse haven speelde een steeds grotere rol in de wereldhandel over zee, en dat bleek ook uit de smeltkroes aan culturen die er te vinden waren. Op Katendrecht ontstond in 1911 het eerste ‘Little Chinatown’ van Nederland. In de jaren twintig en dertig deed het Verhalenhuis dienst als danssalon en jazzclub waar internationale muzikanten optraden. Één daarvan was ‘Kid Dynamite’ (klik op de foto voor meer info).
Tenorsaxofonist Kid Dynamite
In de oorlogsjaren waren het pand en de buurtgenoten van levensbelang voor het kunstenaars echtpaar dat er op de bovenste verdieping woonde: Wally Elenbaas met zijn Joodse vrouw Esther Hartog. Mede dankzij de hulp en verzorging van de bewoners van de Kaap - de Kapenezen – bleef Esther Hartog uit handen van de Duitsers. Ook Joodse kinderen zijn er destijds met succes verborgen gehouden voor de bezetter. Wat gebeurde er na de oorlog met het pand? Klik op de foto.
De ‘salon’ waar ooit worstelwedstrijden werden gehouden en waar ooit de Griekse Sirtaki werd gedanst
De bovenetages en de zolder zijn vrij te bezoeken: er is een kleinschalig museum waar bezoekers rond kunnen lopen en de foto’s en relikwieën kunnen bewonderen zoals een versleten koffer, de originele zeefdrukapparaat van Wally Elenbaas en een zakwoordenboekje Papiaments-Nederlands. “Men vertrouwt erop dat men hier fatsoenlijk omgaat met de ruimtes en de spullen die er zijn. Als je hier rondloopt voel je echt de sfeer van toen. En hier, in de luister-lobby kun je gewoon één van de koptelefoons pakken die er hangen. Ze zijn klaar voor gebruik voor wie wil komen luisteren naar de kleurrijke verhalen van vervlogen tijden” licht Catherine toe.
Open blik
Eenmaal terug in de ‘salon’ genieten we van een spontaan aangeboden maaltijd in de volkskeuken. De kok-van-de-dag is Grace: een kwieke, gepensioneerde bewoonster uit de buurt met Filippijnse roots. Zij schuift aan en vertelt dat zij vroeger meerdere cafés bezat, waarvan onder andere één op De Kaap. We genieten van het moment en de heerlijke Oosterse maaltijd.
Kok-van-de-dag Grace en Catherine
We bedanken Grace, rekenen af en praten vervolgens buiten nog wat na. “Over eten gesproken: we doen heel veel met en voor onze leerlingen om hen voor te bereiden op een bestaan als respectvol en zelfredzaam wereldburger. Eten is dan een makkelijke verbindende factor. We hebben leerlingen een keer de opdracht gegeven op de markt iets te gaan proeven wat zij niet kenden” vertelt ze. Zo staan een gebedshuizen-tour en themagesprekken in de klas over bijvoorbeeld vooroordelen (‘ik en de ander’) ook regelmatig op het programma. Catherine vervolgt: “Ik denk dat ik het wel mijn missie zou kunnen noemen om bij onze leerlingen de angst voor het onbekende weg te nemen. Ik wil hen leren om de positieve kant van cultuurverschillen in te zien. Want iemand met een open blik leren kennen die totaal anders is dan jij, maakt dat je gaat nadenken over jezelf en reflecteren. Het Verhalenhuis Belvédère is daarvoor met haar tolerante en multiculturele karakter echt een perfecte locatie”, rondt zij af.
Leestip
‘Rosa’s oorlog’ is een historische roman van schrijfster Tanya Commandeur. Lees hier het krantenartikel over het boek en over de setting waarin het verhaal over Rosa zich afspeelt: onder andere het Verhalenhuis Belvédère op Katendrecht. Klik op de afbeelding om het Telegraaf-artikel te lezen.
Website Roncalli Mavo
Website Verhalenhuis Belvédère
