ONDERWIJS
Taalbeleid
ONDERWIJS
Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (GMR) met secretaris Christine Stolk
Hoe krijg en houd je jongeren geboeid door taal? Hoe stimuleer je een actieve houding bij leerlingen met het oog op beheersing en ontwikkeling op taalgebied? Recent is het LMC-Taalbeleid afgerond en bestaat er op de Horeca Vakschool Rotterdam de Bibliotheek op School. Het zijn mooie voorbeelden van effectief samenwerken, tussen scholen onderling én met kennispartners. Twee betrokken taalcoördinatoren lichten dit toe vanuit hun dagelijkse praktijk: Peter van Toer (Horeca Vakschool Rotterdam) en Licia Knoester (De Theaterhavo/vwo).
Peter van Toer, al ruim vijfentwintig jaar werkzaam als docent bij LMC Voortgezet Onderwijs (LMC-VO), geeft het vak Nederlands aan eerste- en tweedejaars leerlingen bij de Horeca Vakschool Rotterdam. Daarnaast beoordeelt hij, samen met collega Michelle Blommestijn, profielwerkstukken voor laatstejaars leerlingen en bouwde hij als taalcoördinator - en lid van de Werkgroep Taalbeleid - mee aan het recent vastgestelde LMC-Taalbeleid 2023-2027. Over taal als instrument zegt hij: “Bij ons op school doen we er alles aan om leerlingen met plezier bezig te laten zijn met taal. En dat kan natuurlijk op veel verschillende manieren. Zo organiseren we jaarlijks een ‘reisbeurs’ op school.” Hij legt uit dat leerlingen diverse ruimtes in de school inrichten rondom één specifiek land als thema. “Voor dat thema interviewen zij dan bijvoorbeeld een kennis of familielid. Alles bij elkaar is het resultaat dan steeds weer een dynamische en interessante tentoonstelling. Leerlingen zijn supertrots als het publiek komt bezichtigen. Al doende leren zij om te gaan met het aantrekkelijk maken en overbrengen van informatie, in Nederlandse taal.” legt Peter uit.
Taal(vaardigheid) als instrument
Taal helpt jongeren te ontdekken wie zij zelf zijn en hoe zij in de wereld staan. Met taal kunnen zij zich in onze maatschappij ontwikkelen tot zelfredzame, behulpzame en gezond-kritische burgers en kunnen zij duurzame verbindingen aangaan met anderen.
LMC Voortgezet Onderwijs vindt het daarom belangrijk om leerlingen kennis en vaardigheden mee te geven op het gebied van taal. Een goede beheersing van de Nederlandse taal is onmisbaar. En dat is niet alleen een verantwoordelijkheid voor taaldocenten maar van iedere LMC-medewerker. In het Taalbeleid 2023-2027 is dat als volgt verwoord: “De taalontwikkeling van leerlingen vereist een collectieve inzet van het hele team, met de taalcoördinator als spil in dit proces.” Uiteraard worden ouders/verzorgers hierbij zoveel als mogelijk betrokken.
Bibliotheek op school
Andere taalactiviteiten die leerlingen blijken aan te spreken zijn het (voor)lezen in de klas, boekbesprekingen, een schrijver in de klas, de verhalenwedstrijd ‘Er Was Eens’ en niet in de laatste plaats de ‘Bibliotheek op School’. De gezellige hal van de Horeca Vakschool Rotterdam staat bekend om het winkeltje met zelfgebakken brood, koek en andere lekkernijen, waar buurtbewoners hun weg al sinds jaar en dag naartoe weten te vinden. Dankzij de samenwerking met de Bibliotheek Rotterdam is daar nu de leeshoek bijgekomen. Bij het opzetten en in gebruik nemen is de school begeleid door Pauline van der Bilt, leesconsulent van de Bibliotheek Rotterdam. De leesconsulent gaat daarbij gericht met leerlingen in gesprek over welk boek bij hun interesse en niveau past. De leeshoek met de rijk gevulde boekenkasten en mooie stoelen ziet er huiselijk en uitnodigend uit. Tweedejaars leerling Martijn is er regelmatig te vinden.
“Het boek ‘Bestemming onbekend’ van Paul Mosier is een boek dat ik heel goed vind. Ik heb er een boekverslag over geschreven. Ik heb voor dit boek gekozen omdat ik van avontuur en van reizen houd. Ook houd ik van het buitenland, waar dit verhaal zich afspeelt. Ik houd ook van treinen en dat is grotendeels waar dit verhaal over gaat.” licht Martijn desgevraagd toe.
Ook Peter van Toer is blij met de Bibliotheek op School. “Het is algemeen bekend dat bij jongeren die een kwartiertje per dag lezen, de woordenschat groeit met ongeveer duizend woorden per jaar. Martijn is typisch zo’n leerling die het lezen helemaal heeft ontdekt,“ geeft hij aan. “Met de Bibliotheek op School hopen we álle leerlingen hun leesvaardigheid en het leesplezier te laten verhogen. De eerste reacties en resultaten zijn heel positief.” Zoals al eerder genoemd maakt Peter ook deel uit van de Werkgroep Taalbeleid van LMC-VO. “Ik heb veel vertrouwen in het welslagen van het LMC-Taalbeleid. Niet alleen omdat we als Werkgroep Taalbeleid heel wat expertise en ervaring hebben ingebracht, maar ook omdat het heel planmatig is opgebouwd en praktische handvatten bevat waar alle scholen mee aan de slag kunnen.”
Taalcoördinator Peter van Toer met leerling Martijn (Horeca Vakschool Rotterdam)
* Bij taalpotentieel gaat het niet om het huidige taalniveau van de leerling, maar een andere, meer positieve kijk op zijn of haar taalontwikkeling. Het gaat om de taalprestatie die de leerling onder ideale omstandigheden kan behalen.
Iedere docent een taaldocent
Met het LMC-Taalbeleid 2023-2027 beschikken de LMC-scholen straks over een stevig fundament om leerlingen te faciliteren hun taalpotentieel* aan te spreken. Het is aan alle docenten om de ideale omstandigheden te creëren voor een leerling om optimaal te presteren op het gebied van taal.
Zo is ook de stellige overtuiging van Licia Knoester, docent Frans en taalcoördinator op De Theaterhavo/vwo. Zij ziet hierin een belangrijke rol weggelegd voor de leden van de Werkgroep Taalbeleid. “De voornaamste reden dat ik bij de werkgroep zit, is omdat ik het waardevol vind om contact te hebben met andere docenten en taalcoördinatoren en ons samen in te zetten voor de taalvaardigheid van leerlingen.“
Licia heeft een fascinatie voor talen in de breedste zin van het woord. Na haar propedeusejaar Algemene Letteren aan de Universiteit Utrecht en studie tolk-vertaler voor Frans en Russisch heeft ze de overstap gemaakt naar het onderwijs. Licia is - net als Peter - onderdeel van de Werkgroep Taalbeleid. “Ik ben ervan overtuigd dat iedere docent een taaldocent is. Docenten kunnen hun vak niet overbrengen zonder taal en leerlingen hebben taal nodig om het specifieke vak te leren. Het is daarom boeiend en inspirerend om met elkaar als werkgroepleden na te denken hoe we docenten handvatten kunnen bieden op het gebied van taalontwikkelend lesgeven.”
Iedere docent een taaldocent
Met het LMC-Taalbeleid 2023-2027 beschikken de LMC-scholen straks over een stevig fundament om leerlingen te faciliteren hun taalpotentieel* aan te spreken. Het is aan alle docenten om de ideale omstandigheden te creëren voor een leerling om optimaal te presteren op het gebied van taal.
Zo is ook de stellige overtuiging van Licia Knoester, docent Frans en taalcoördinator op De Theaterhavo/vwo. Zij ziet hierin een belangrijke rol weggelegd voor de leden van de Werkgroep Taalbeleid. “De voornaamste reden dat ik bij de werkgroep zit, is omdat ik het waardevol vind om contact te hebben met andere docenten en taalcoördinatoren en ons samen in te zetten voor de taalvaardigheid van leerlingen.“
Licia heeft een fascinatie voor talen in de breedste zin van het woord. Na haar propedeusejaar Algemene Letteren aan de Universiteit Utrecht en studie tolk-vertaler voor Frans en Russisch heeft ze de overstap gemaakt naar het onderwijs. Licia is - net als Peter - onderdeel van de Werkgroep Taalbeleid. “Ik ben ervan overtuigd dat iedere docent een taaldocent is. Docenten kunnen hun vak niet overbrengen zonder taal en leerlingen hebben taal nodig om het specifieke vak te leren. Het is daarom boeiend en inspirerend om met elkaar als werkgroepleden na te denken hoe we docenten handvatten kunnen bieden op het gebied van taalontwikkelend lesgeven.”
* Bij taalpotentieel gaat het niet om het huidige taalniveau van de leerling, maar een andere, meer positieve kijk op zijn of haar taalontwikkeling. Het gaat om de taalprestatie die de leerling onder ideale omstandigheden kan behalen.
Taalcoördinator Licia Knoester (De Theaterhavo/vwo)
Gelijke kansen
In Rotterdam zijn veel meertalige leerlingen. Licia wenst de leerlingen die anderstalig zijn opgevoed toe dat zij dit als rijkdom zien en niet per se als blok aan hun been. “Meertaligheid wordt vanuit de Nederlandse bril af en toe alleen als taalachterstand gezien. Voor sommige leerlingen is dit zeker zo, maar je kan het ook als rijkdom zien. Je hebt immers bepaalde kennis die een ander niet heeft”. Wel is ze zeker van mening dat het belangrijk is dat leerlingen zich goed kunnen uitdrukken in het Nederlands. “Een goede beheersing van de Nederlandse taal versterkt de positie in de samenleving van onze leerlingen. Zij verdienen de kans om hun taalpotentieel te ontwikkelen. Niemand heeft invloed op de situatie waarin hij opgroeit. Het onderwijs heeft daarom de morele plicht om iedere leerling mét de juiste (taal-)ondersteuning gelijke kansen te bieden”.
Licia realiseert zich haar luxepositie betreffende de taligheid van de leerlingen op De Theaterhavo/vwo. Dit komt mede door de schoolspecifieke profilering. Collega’s zijn zich ook bewust van het belang om de leerling aan het woord te laten. Zelf geeft ze één keer in de week taalondersteuning aan leerlingen op het gebied van begrijpend lezen. “Onze leerlingen lezen zeker niet slecht, maar er is nog winst te behalen daar waar het gaat over het analytisch lezen van de teksten. Met andere woorden: wat zijn de hoofd- en bijzaken, wat zijn belangrijke kern- en signaalwoorden, et cetera. Sommige leerlingen hebben er baat bij wat sneller te lezen, zodat zij niet in tijdnood komen bij toetsen of het maken van huiswerk.”
Publiek
Zoals leerlingen van de Horeca Vakschool jaarlijks aan de lat staan voor de ‘in-house’ reisbeurs, waarbij verschillende landen en (m.n. de Nederlandse) taal centraal staan, is er op De Theaterhavo/vwo De Avond van de Taal. Deze wordt georganiseerd door de vakgroep Nederlands. Daarbij is ook ruimte voor de moderne vreemde talen. Tijdens deze avond dragen zo’n 15-20 leerlingen zelfgeschreven werk voor aan publiek in een kleine, intieme setting. Denk bijvoorbeeld aan ‘spoken word’, korte verhalen en Franse ‘chansons’. “Dit doet zeker veel voor introverte leerlingen”, glundert Licia. “Ze hebben opeens een publiek en merken wat hun verhaal bij het publiek doet. Wat dat doet aan groei en zelfvertrouwen is zo geweldig om te zien. Ze hebben opeens een stem.”
In de komende periode volgt meer info over het Taalbeleid. Ben je nú al benieuwd naar de elementen uit het Taalbeleid? Bekijk dan alvast de video.
Voor meer info, mail naar Angelique Verhoef, Beleidsmedewerker Onderwijs en Kwaliteit, via averhoef@lmc-vo.nl.