PROJECT: SOCIALE VEILIGHEID

De krachten bundelend

De toename van geweldsincidenten onder jongeren vraagt om een gezamenlijke aanpak van gemeente en onderwijs (en haar partners). Vanuit Eenheid Zorg heeft LMC-VO dit opgepakt. Met inzet van de expertise van het OPDC (Ortho Pedagogisch Didactisch Centrum) lukt het om een breder bereik naar de vo-scholen te bewerkstelligen.

In het Eenheid Zorg-project ‘De krachten bundelend naar sociale veiligheid in het Rotterdamse voortgezet onderwijs’ werkt LMC-VO samen met (o.a.) CVO, BOOR, Yulius, De Waag, Erasmus Universiteit Rotterdam en Gemeente Rotterdam. Het centrale doel van het project is het versterken van de sociale veiligheid in en rondom Rotterdamse vo-scholen. In het schooljaar 2020 – 2021 richtte het project zich op het ondersteunen van de Rotterdamse v(s)o- en OPDC-docenten en op het omgaan met grensoverschrijdend gedrag van leerlingen.

Voor de komende periode staan de volgende doelen centraal:

  1. Het versterken van de samenwerking tussen het onderwijs en partners (zodat incidenten van fysieke agressie en wapenbezit door leerlingen eerder worden aangepakt);
  2. Het beter voorbereid zijn op incidenten van fysieke agressie en wapenbezit onder leerlingen (zodat het veiligheidsgevoel onder docenten toeneemt);
  3. Het integreren van handelingsadviezen voor opvoeders binnen het OPDC-traject (om meer overeenstemming te realiseren tussen school en thuis over de benadering van leerlingen);
  4. V(s)o-scholen ondersteunen bij het versterken van de samenwerking met opvoeders (ter preventie van fysieke agressie en wapenbezit van leerlingen).

Deze doelen sluiten aan op het door de Gemeente Rotterdam breed opgezette Actieplan ‘Veiligheid in en om het onderwijs (vo & mbo)’. Het actieplan richt zich enerzijds op de preventie van incidenten en anderzijds op adequaat handelen wanneer zich toch een incident voordoet. Het doel is te komen tot een versterking van de sociale veiligheid binnen het Rotterdamse vo, door te zorgen voor een veilige pedagogische setting voor zowel de leerling als voor de docent.

De werkwijzer

Door de toename in het aantal geweldsincidenten door jongeren maken docenten zich zorgen over de veiligheid. Daarom is er een werkwijzer ontwikkeld; deze biedt docenten inzicht en praktische tips. Klik op de afbeelding om de werkwijzer te openen. Dit hulpmiddel is begin dit schooljaar verspreid onder alle Rotterdamse scholen en is aangevuld met informatieve filmpjes met collega-docenten. Meer informatie is te vinden op de website van Onderwijs010.

image

Interview met Emil van Barneveld, docent/mentor bij OPDC

Emil van Barneveld, docent/mentor OPDC R'dam Zuid

Hoe ben je betrokken bij het project?

"Wij zijn als team (docenten en hulpverleners van het OPDC) uitgenodigd door Nadine de Boer, de projectleider van het project ‘De krachten bundelend naar sociale veiligheid in het Rotterdamse vo’. We hebben drie werkbijeenkomsten van 2 uur gehad en een enquête over ‘grensoverschrijdend gedrag bij leerlingen’ ingevuld.

Op het OPDC werken we met leerlingen die gemiddeld gezien vaker grensoverschrijdend gedrag vertonen dan op een reguliere school.

We werken daarom met klassen met maximaal 10 leerlingen. Het OPDC bestaat verder uit maximaal 4 groepen, dus iedereen kent iedereen van gezicht en naam. Hierdoor heb je als docent meer tijd voor de leerling en kun je makkelijker verbinding maken."

Hoe zijn jullie op het idee gekomen om een werkwijzer op te stellen?

"Bij de sessies keken we naar waar we aanliepen bij bijvoorbeeld sociale veiligheid. Welke aspecten lopen goed, wat niet, wat kan er aan verbeterd worden en wat hebben we nodig? Het is een onderwerp wat heel erg leeft en het team vond het heel fijn om hier aan mee te werken en input te kunnen geven voor het opstellen van een werkwijzer. Onderlinge samenwerking en er als school niet alleen voor staan, wordt ook als heel belangrijk ervaren."

Ben je tot andere inzichten gekomen tijdens dit project?

"Het was interessant om er met collega’s weer een keer bij stil te staan en dat we nadachten over hoe het ook alweer allemaal werkt. En dat je in 'vredestijd' ook investeert in je klas. Vragen als 'waarom zou je een wapen nodig hebben' moeten dan juist gesteld worden. In Rotterdam is het wapenbezit onder jongeren helaas hoog (zie Rijnmond-bericht hieronder). We moeten ons van bewust zijn van de problematiek en er in de klassen aandacht aan besteden."


”In de politie-eenheid Rotterdam zijn sinds 2017 de meeste minderjarigen opgepakt op verdenking van een steekpartij. Het gaat om 215 gevallen. Dat zijn er een stuk meer dan in bijvoorbeeld Den Haag, de regio die op nummer twee staat met 160 aangehouden 12- tot 17-jarigen.”

Is er aandacht voor agressie in de klas op de lerarenopleiding?

"Tijdens mijn opleiding was daar helemaal geen aandacht voor. Het is een thema van de laatste jaren, zeker voor de grote stedenproblematiek. Ik ben van mening dat hier bij de opleidingen expliciet aandacht aan besteed zou moeten worden."

Wat denk je wat collega’s kunnen met de werkwijzer?

"Het is goed dat dit document er nu is. Het is belangrijk dat docenten er kennis van nemen. Als er zich een incident voordoet, denk ik wel dat de werkwijzer erbij wordt gehaald en van nut zal zijn. Op het OPDC wordt het document toegevoegd aan het veiligheidsplan.

Ik werk nu op een vrij kleine school waar alles overzichtelijk is en je snel kunt schakelen met collega's. Op scholen van een grotere omvang weet ik dat je je daar alleen kunt voelen en het dan wellicht lastiger is om de weg te vinden naar de juiste persoon bij wie je je verhaal kwijt kunt. De werkwijzer is heel praktisch met handelingsrichtlijnen hoe je als docent kunt reageren op een onveilige situatie en bij wie je terecht kunt. Als een docent zich niet veilig voelt, voelen leerlingen zich ook niet veilig."

Je hebt inmiddels met het team een simulatie gehad. Hoe is dat gegaan? Wat is je advies aan collega’s/andere scholen?

"Binnen het traject hebben we met het gehele team van het OPDC een simulatie gedaan. Dit hebben we als zeer verhelderend en positief ervaren. Met name het bewust worden van verschillende signalen die leerlingen met risicogedrag uitzenden. Als docent kun je een belangrijke rol vervullen in het voorkomen van onveilige situaties. Daarnaast hebben we handvatten gekregen hoe te reageren wanneer er een escalatie plaatsvindt. Het onderscheid tussen functionele en instrumentele agressie kwam hierbij goed naar voren.

Mijn advies is om regelmatig met het team stil te staan bij het thema veiligheid en agressie. Daarbij zijn simulaties een heel verhelderend middel om tot bewustwording te komen."

Sociale veiligheid

De impact van agressie kan groot zijn. Het is belangrijk na een incident aandacht te besteden aan je eigen emoties en het effect dat het incident heeft op jou als docent. Neem hier de tijd voor en praat erover met collega’s. Vraag hulp en maak bij je leidinggevende kenbaar wat je nodig hebt om goed verder te kunnen.

Simulaties

Vanuit het project worden dit schooljaar simulaties op het gebied van agressie en wapenbezit aangeboden. In een simulatie oefenen het OP en OOP aan de hand van de eigen handelingsrichtlijnen en op basis van eigen casuïstiek met situaties van agressie en wapenbezit, waarna de handelingsrichtlijnen worden geëvalueerd en aangescherpt. Voor de Rotterdamse v(s)o-scholen zijn (kosteloos) plekken beschikbaar tussen januari 2022 en juni 2022. De simulatie neemt een dagdeel in beslag (4 uur). Voor vragen en aanmelden kun je mailen naar ndboer@lmc-vo.nl.

Samenwerking ouders/opvoeders

Het project richt zich dit schooljaar tevens op het versterken van de samenwerking tussen het onderwijs en ouders/opvoeders ter preventie van agressie en wapenbezit van leerlingen. Om Rotterdamse v(s)o-scholen hierin te ondersteunen wordt een werkwijzer ontwikkeld met experts vanuit de wetenschap: Mariëtte Lusse (Hogeschool Rotterdam) en met experts vanuit de praktijk: medewerkers ouderbetrokkenheid Samira (LMC-VO), Meriam (Yulius), Lizanne (CVO) en Najima (BOOR). Daarnaast gaat het OPDC-team aan de slag om samen met ouders meer overeenstemming te realiseren tussen de benadering van leerlingen thuis en op school.


“Vanuit heel Rotterdam zetten collega's zich in om de sociale veiligheid in het v(s)o te versterken. Die samenwerking is cruciaal.”

Nadine de Boer, projectleider ‘De krachten bundelend naar sociale veiligheid in het Rotterdamse voortgezet onderwijs’

Save the date!

Nadine de Boer: "Op 22 september 2022 organiseren we een conferentie voor het Rotterdamse v(s)o en partners. Deze staat in het teken van samenwerking op het gebied van de preventie van agressie en wapenbezit onder leerlingen. Het belooft een interessante middag (13.00-17.00) te worden met een heleboel interessante sprekers. Meer informatie volgt binnenkort of klik hier."

Meer informatie?

Wil je meer informatie over het project, de werkwijzer, simulatie of de conferentie? Neem contact op met projectleider Nadine de Boer (ndboer@lmc-vo.nl).

image